Eng
lish
Kontakt
Išči
Meni
Tečaji za odrasle
Izpiti
Knjige
Za otroke
Na tujih univerzah
Seminar SJLK
Simpozij obdobja
Izobraževanja za učitelje
Obdobja 42_listanje:
1
2-3
4-5
6-7
8-9
10-11
12-13
14-15
16-17
18-19
20-21
22-23
24-25
26-27
28-29
30-31
32-33
34-35
36-37
38-39
40-41
42-43
44-45
46-47
48-49
50-51
52-53
54-55
56-57
58-59
60-61
62-63
64-65
66-67
68-69
70-71
72-73
74-75
76-77
78-79
80-81
82-83
84-85
86-87
88-89
90-91
92-93
94-95
96-97
98-99
100-101
102-103
104-105
106-107
108-109
110-111
112-113
114-115
116-117
118-119
120-121
122-123
124-125
126-127
128-129
130-131
132-133
134-135
136-137
138-139
140-141
142-143
144-145
146-147
148-149
150-151
152-153
154-155
156-157
158-159
160-161
162-163
164-165
166-167
168-169
170-171
172-173
174-175
176-177
178-179
180-181
182-183
184-185
186-187
188-189
190-191
192-193
194-195
196-197
198-199
200-201
202-203
204-205
206-207
208-209
210-211
212-213
214-215
216-217
218-219
220-221
222-223
224-225
226-227
228-229
230-231
232-233
234-235
236-237
238-239
240-241
242-243
244-245
246-247
248-249
250-251
252-253
254-255
256-257
258-259
260-261
262-263
264-265
266-267
268-269
270-271
272-273
274-275
276-277
278-279
280-281
282-283
284-285
286-287
288-289
290-291
292-293
294-295
296-297
298-299
300-301
302-303
304-305
306-307
308-309
310-311
312-313
314-315
316-317
318-319
320-321
322-323
324-325
326-327
328-329
330-331
332-333
334-335
336-337
338-339
340-341
342-343
344-345
346-347
348-349
350-351
352-353
354-355
356-357
358-359
360-361
362-363
364-365
366-367
368-369
370-371
372-373
374-375
376-377
378-379
380-381
382-383
384-385
386-387
388-389
390-391
392-393
394-395
396-397
398-399
400-401
402-403
404-405
406-407
408-409
410-411
412-413
414-415
416-417
418-419
420-421
422-423
424-425
426
Simpozij OBDOBJA 42 frontu nad rzeką Soczą, widział na własne oczy okrutne bitwy przy małej miejsowości Doberdob na Wyżynie Doberdobskiej, nie został stworzony jako pisarz realistyczny przez front nadsoczański, ponieważ jeszcze przed rekrutacją do wojska w 1915 roku publikował pierwsze utwory, a później, już w okresie międzywojennym, był pisarzem zawodowym, został członkiem Pen Clubu, akurat wtedy, kiedy powstawała powieść Doberdob (od ok. 1926 do 1940 roku). Badanie życia i twórczości Prežihova nie pozostawia wątpliwości, że pisarz nie ograniczał się w prozie powojennej do dokumentalizmu, lecz używał przestrzeni literackiej do rozważań z zakresu humanistyki, ekspresji myśli o charakterze narodo- wościowym i politycznego ukierunkowania ludzkich dążeń. Można zauważyć jego wzrost literacki, przede wszystkim w sferze posługiwania się stylem i formami gatunkowymi, ale jednocześnie wskazać na spójną koncepcję autorskiego powiązania literatury z polityką. Był jednocześnie europejskim literatem i politykiem pierwszej połowy XX wieku, komunistą o wczesnych, czysto ideowych poglądach, a nie komunistą o utrwalonych monumentalnych dogmatach, które ilustruje nam chociażby literatura sowiecka okresu stalinowskiego. Nie możemy oceniać go szablonowo i z góry zakładać, że komunista pisze zawsze o społecznych problemach własnej wioski, o losach prostych, ale pierwotnie silnych i upartych w walce o życie ludzi. Istniejące interpretacje jego tekstów są zawarte w słowach: »rodna dežela«, »življenje naroda«, »boj za svobodo «, »revolucionarni dogodki v vasi«, »monumentalna podoba«, »tragika bojišč«, »strahotne usode vojakov« (Prežihov 1979: 501), trudno jednak pogodzić się z taką twórczą formułą Prežihova. To prawda, że opierał się w swojej prozie na społecznie zaangażowanych prądach literackich XIX wieku, jak pozytywizm, naturalizm lub realizm. Elementy tych nurtów łatwo wyodrębnić w jego utworach, ale bardziej pasowałoby tu określenie, że on pisze w sposób zbliżony do powieści realistycznej, stwarza jednak prozę »metaforyczną«, artystycznie poszerza metafory i rozciąga ifkcyjną personalizację na procesy społeczne, klasowe, narodowe, które go interesują (Ziomek 1964: 353). To stawia pod znakiem zapytania realizm Prežihova, bo »realizm metaforyczny« chyba nie istnieje. Jak zaznacza Franc Zadravec w rozważaniach o realizmie międzywojennym, zjawisko to miało różne rozgałęzienia i literackie realizacje. Pisarze, przede wszystkim zachodni, nie chcieli pozostawać w ramkach »realnost radi realnosti« (Zadravec 1960: 11). W odniesieniu do wczesnej twórczości Prežihova badacz jednak nie używa nowych sformułowań realizmu (wewnętrznego, monumentalnego lub symbolicznego), mówiąc o tradycyjnym słoweńskim »idealnym realizmie« (Zadravec 1960: 15). W krytyce słoweńskiej nie znajduje też zastosowania uwaga Zadravca (1960: 9–10), że realizm zaczął wpływać na powstanie tekstów antyrealistycznych z elementami fantastyki, utopijności, wysokiej duchowości, co akurat pasowałoby do oceny Prežihova i jego powieści Doberdob. Taki ogląd potwierdza założenie, że dzieła Prežihova nie są realistyczne sensu stricto, tym bardziej nie stanowią przykładu socrealizmu, pełnego aksjomatycznych twierdzeń ideologicznych. Powieść słoweńskiego pisarza realizuje 136